Όταν η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ μιλούσε στην «Π»

«Έφυγε» στα 81 της χρόνια η μεγάλη ποιήτρια και βαφτισιμιά του Νίκου Καζαντζάκη, Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ

 

«Έφυγε» στα 81 της χρόνια η μεγάλη ποιήτρια και βαφτισιμιά του Νίκου Καζαντζάκη, Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ

“Αν η ποίηση είναι η πραγματικότητα σε ελεύθερη μετάφραση”, όπως έγραφε, η μεγάλη μας ποιητρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ, τότε με την στάση της απέδειξε ότι η ποίηση η αληθινή δεν είναι ξεκομμένη από τη ζωή.

Αυτό άλλωστε είχε αναφέρει στην συνέντευξη που είχε δώσει στην ”Π” τον Ιούλιο του 2017, επισημαίνοντας ότι η ποίηση ξεκινάει από τη ζωή και εκφράζει τη ζωή με το δικό της τρόπο.

Τον τρόπο που ίδια έζησε μέχρι και την τελευταία της στιγμή χθές. Εφυγε σε ηλικία 81 ετών για να πάει να βρεί τον έρωτα της ζωής της, τον αγαπημένο της Ρόντνεϊ Ρουκ με τον οποιο έζησε 43 ολόκληρα χρόνια. Θα τον συναντήσει εκεί στην Αίγινα όπου θα ταφεί δίπλα του για να ατενίζουν μαζί το γαλάζιο του Αιγαίου.

Με την Αίγινα εξάλλου την έδενε ένας ακόμα μεγάλος δεσμός, αυτός με τον νονό της, τον μεγάλο Κρητικό συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη. Γονείς της ήταν ο Γιάννης Αγγελάκης και η Ελένη Σταμάτη.

Εκεί στο σπίτι που διατηρούσαν στην Αίγινα, έμενε κατά καιρούς ο συγγραφέας, ο οποίος είχε δεσμό φιλικό με τον πατέρα της που ήταν επίσης και δικηγόρος του. Μάλιστα η περίφημη φωτογραφία με τον Καζαντζακη να γράφει μπροστά σ΄ένα ανοικτό παράθυρο φορώντας ένα ασπρο πουκαμισο ήταν τραβηγμένη σ΄αυτό το σπίτι.

“Εζησα – έλεγε στην συνέντευξη της στην ”Π” όλη μου τη ζωή στη σκιά του αλλά δεν τον πρόλαβα ζωντανό, διότι ήμουνα στο Γυμνάσιο και περίμενα πως και πως για να τελειώσω.

Με περίμεναν ο Καζαντζάκης και η Ελένη στην Αντίπολη στη Γαλλία, αλλά πέθανε έξι μήνες πριν τελειώσω, οπότε ένα από τα πολύ δύσκολα πράγματα στη ζωή μου είναι ότι ποτέ δεν τον είδα ζωντανό, ποτέ δεν του έσφιξα το χέρι…”.

Ο Καζαντζάκης ήταν όμως αυτός που από πολύ νωρίς εκτίμησε τις ικανότητές της στην ποίηση.

“Εγώ έγραφα -εδιηγείτο στην ”Π”- από μικρό παιδάκι και βέβαια τα έστελνα στο νονό μου τον Καζαντζάκη. Έτσι του έστειλα το ποίημα μου την «Μοναξιά», όταν ήμουν 16 χρόνων και ο Καζαντζάκης, το δημοσιοποίησε στέλνοντάς το στον Γουδέλη που έβγαζε τότε το περιοδικό «Καινούργια Εποχή».

Δημοσιεύθηκε τότε το ποίημα και ο Καζαντζάκης είπε ότι είναι το ωραιότερο ποίημά που διάβασε ποτέ. Αυτός ο ενθουσιασμός του Καζαντζάκη…. Έτσι μ’ αυτό το ποίημα, τη «Μοναξιά» μπήκα στο χώρο”.

Αν και ποτέ δεν γνωρισε τον διάσημο και σημαντικό νονό της πήγε αργότερα στη Γαλλία, όπου έζησε με την Ελένη Καζαντζάκη και μετά όταν αποφάσισε η Ελένη να πάει Γενεύη πήγε και η νεαρή Κατερίνα μαζί της. Εκεί σπούδασε στη Σχολή Μεταφραστών και Διερμηνέων.

Η Ελένη

Ιδιαίτερη ήταν η σχέση της με την Ελένη Καζαντζάκη.

«Ο Καζαντζάκης – επεσήμαινε τότε στην “Π” ήταν μια μοναδική περίπτωση. Πάρα πολύ δοσμένος στο έργο του, απόλυτα δοσμένος με πολύ μεγάλη ευγνωμοσύνη στην Ελένη. Χωρίς αυτήν δεν θα μπορούσε να είναι τόσο αφοσιωμένος με αυτόν τον μοναδικό τρόπο σε αυτό που έκανε. Και γι αυτό βγήκε αυτός ο τεράστιος όγκος του έργου του.

Έζησα με την Ελένη. Για μένα η Ελένη ήταν ήρωας. Ήταν ιδανικός άνθρωπος που είχε αφοσιωθεί ολόκληρη και είχε αφιερώσει τη ζωή της στον Καζαντζάκη. Δεν μπορώ να πω τίποτα άλλο’’.

“Από μικρή η συνάντηση με την ποίηση ήταν έντονη”

Για την Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, η ποίηση δεν είναι ξεκομμένη από την ζωή.

‘’Αυτή η ιδέα – έλεγε – ότι οι ποιητές ζούνε στην “κοσμάρα” τους υπήρχε κάποτε αλλά τώρα δεν υπάρχει. Τους ποιητές και η ίδια η ποίηση τους υποχρεώνει να είναι μέρος της ζωής που συμβαίνει τώρα”.

Είναι μέρος της ζωής μου. Πολύ σημαντικό μέρος της ζωής μου. Γενικά αυτή η ερώτηση που κάνουν «τι σημαίνει η ποίηση»… εξαρτάται από το τι ζωή έχει ο καθένας. Υπάρχουν άνθρωποι πάρα πολλοί που δεν θα την γνωρίσουν ποτέ. Εξαρτάται ποια έτυχε να είναι η συνάντηση στη ζωή σου με την ποίηση. Και μένα ήταν από μικρή πάρα πολύ έντονη’’.

Η αναπηρία

Η ίδια δεν δίσταζε να μιλήσει για την αναπηρία της η οποία την σημάδεψε για όλη της την ζωή, καθώς όταν γεννήθηκε αρρώστησε με σταφυλόκοκκο. ‘’Και βεβαίως – τόνιζε – αυτό με σημάδεψε σε όλη μου τη ζωή γιατί αν είχα γεννηθεί ένα χρόνο μετά θα είχε εφευρεθεί η πενικιλίνη και με μια ένεση θα ήμουν εντάξει. Αλλά αυτή είναι η μοίρα του καθενός. Σε όλη μου τη ζωή είχα αυτή την αναπηρία στην οποία οφείλω και πολλά. Ωρίμασα και πολύ γρήγορα και προσπαθούσα να συλλάβω και τη δική μου ύπαρξη και το ρόλο του κόσμου”.

Το 1962 η Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ τιμήθηκε με το Α’ Βραβείο Ποίησης της πόλης της Γενεύης (Prix Hensch). Το 1985 τιμήθηκε με το Β’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Έδωσε διαλέξεις και διάβασε ποιήματά της σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ και Καναδά (Harvard, Cornell, Daztmouth, N. Y. State, Princeton, Columbia κ. α.) Το 2000 τιμήθηκε με το βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη (Ακαδημία Αθηνών). Το 2014 βραβεύτηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου της.

Έργα της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δέκα γλώσσες και ποιήματά της βρίσκονται σε πολλές ανθολογίες σε όλο τον κόσμο.

Το Μουσείο Καζαντζάκη

Το Διοικητικό Συμβούλιο και το προσωπικό του Μουσείου Καζαντζάκη με λύπη πληροφορήθηκαν τον θάνατο της ποιήτριας και βαφτισιμιάς του Νίκου Καζαντζάκη, Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ. Η ιδιαίτερη γραφή της στόλισε τα Ελληνικά Γράμματα αφήνοντας πίσω ένα πλούσιο και σπουδαίο ποιητικό αλλά και μεταφραστικό έργο.

Η ίδια διατηρούσε εξαιρετική σχέση με το Μουσείο, το οποίο τελευταία φορά επισκέφτηκε το 2010, στα εγκαίνια της Νέας Μόνιμης του Έκθεσης, και μίλησε στο κοινό για τον νονό της και το πώς εκείνος συνέβαλε στο να λάβει το ποιητικό της χρίσμα.

Στο αρχείο της διατηρούσε επιμελώς τις επιστολές που ο Νίκος Καζαντζάκης έστειλε στην οικογένειά της και κυρίως στον πατέρα της, Γιάννη Αγγελάκη, έμπιστο δικηγόρο και στενό του φίλο, με τον οποίο αλληλογραφούσε για πολλές δεκαετίες. Τις επιστολές αυτές τις δώρισε στο Μουσείο, δίνοντάς του τη χαρά να τις μοιραστεί με το κοινό, σε μια έκδοση που κυκλοφόρησε το 2013.

Τα θερμά της «συλλυπητήρια στους οικείους της και στους πολυάριθμους φίλους» της ποιήτριας Κατερίνας Αγγελάκη – Ρουκ, εξέφρασε με μήνυμά της η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη. Η Εξόδιος ακολουθία, θα γίνει δημοσία δαπάνη.

Πατρίς Ηρακλείου