Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου
Ειδικού Καρδιολόγου
Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου
Ειδικού Καρδιολόγου
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κυριότερη αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας στις αναπτυγμένες χώρες του Δυτικού κόσμου. Το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία αλλά και το άγχος, η κατάθλιψη, η κακή διατροφή, η παχυσαρκία και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας αποτελούν βασικούς παράγοντες κινδύνου.
Κάθε χρόνο τεράστια χρηματικά ποσά ξοδεύονται για την χορήγηση φαρμάκων, όπως είναι τα αντιδιαβητικά, αντιυπερτασικά, υπολιπιδαιμικά αλλά και αντικαταθλιπτικά. Η ανάγκη για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, με μη φαρμακευτικές μεθόδους, είναι επιτακτική και η υιοθέτηση πιο υγιεινού τρόπου διαβίωσης με καλύτερες διατροφικές συνήθειες και αυξημένη φυσική δραστηριότητα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για κάθε σύγχρονο σύστημα υγείας. Να όμως που πρόσφατα στοιχεία από επιστημονικές μελέτες αναδεικνύουν τη σημασία και μιας διαφορετικής παρέμβασης για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου: την υιοθέτηση ενός κατοικίδιου ζώου!
Σημαντικός αριθμός μελετών έχουν δείξει ότι τα πρόσωπα που έχουν κατοικίδια ζώα έχουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση. Επιπλέον, στις περισσότερες από αυτές μελέτες, η διαφορά αυτή παραμένει ακόμα αν στην ανάλυση ληφθούν υπ’ όψιν παράμετροι, όπως ο δείκτης μάζας σώματος και χαρακτηριστικά κοινωνικό-οικονομικής κατάστασης. Στη μοναδική τυχαιοποιημένη μελέτη που υπάρχει σε πρόσωπα με οριακή αρτηριακή υπέρταση, αυτοί που υιοθέτησαν ένα κατοικίδιο μετά από λίγους μήνες παρουσίασαν χαμηλότερη συστολική αρτηριακή πίεση.
Υπάρχουν λιγότερα στοιχεία για την επίδραση στην υπερλιπιδαιμία όμως σε κάποιες μελέτες οι άρρενες ιδιοκτήτες σκύλων είχαν ελαφρά χαμηλότερα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων. Σε άλλη μελέτη, αυτοί που δεν είχαν σκύλο παρουσίαζαν αυξημένες τιμές σακχάρου και χοληστερίνης, ενώ ήταν και σε μεγαλύτερο ποσοστό καπνιστές. Φαίνεται ότι ένας σημαντικός μηχανισμός, που οδηγεί στη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου των ιδιοκτητών κατοικίδιων και ειδικά σκύλων, είναι η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. Αυτοί που έχουν σκύλο έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν την απαραίτητη καθημερινή φυσική δραστηριότητα, ακόμα κι αν αυτή είναι μόνο το γρήγορο περπάτημα κάθε φορά που τον βγάζουν βόλτα. Το εύρημα αυτό παραμένει ακόμα κι όταν ληφθούν απ’ όψιν στοιχεία όπως η ηλικία, η κοινωνική και οικονομική κατάσταση, ενώ χαρακτηρίζει όλα τα μέλη της οικογένειας του ιδιοκτήτη, ακόμα και τα μικρά παιδιά. Όμως, περιορίζεται μόνο σε αυτούς που έχουν σκύλο και δεν χαρακτηρίζει τους ιδιοκτήτες άλλου κατοικίδιου, π.χ. γάτας ή πτηνού. Η υποχρέωση του ιδιοκτήτη ενός σκύλου να ενδιαφέρεται για τις ανάγκες του, αλλά και τη θετική επίδραση του σκύλου στη νοοτροπία του ιδιοκτήτη για το θέμα της φυσικής δραστηριότητας, φαίνεται να είναι οι δύο βασικοί μηχανισμοί γι αυτή τη σημαντική ευεργετική επίδραση.
Η παχυσαρκία είναι άλλος ένας παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις, στον οποίο η παρουσία ενός κατοικίδιου μπορεί να έχει πολύ ευνοϊκή επίδραση. Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας είναι ο ένας μηχανισμός, ενώ παίζει σημαντικό ρόλο και η ψυχολογική υποστήριξη, που ένα κατοικίδιο μπορεί να προσφέρει σε κάθε προσπάθεια προσαρμογής και αλλαγής της συμπεριφοράς με στόχο την απώλεια βάρους. Ένας παχύσαρκος θα αντλήσει δύναμη από τη συντροφιά του σκύλου του, ώστε να είναι πιο συνεπής σε αυστηρή δίαιτα. Παράλληλα, αν ζει σε γειτονιά, όπου υπάρχουν ανησυχίες για την ασφαλή μετακίνηση, ή παρουσία ενός σκύλου στο πλάι του θα του επιτρέψει να περπατάει και να ασκείται με μεγαλύτερη ασφάλεια. Αυτό που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι η απλή παρουσία ενός κατοικίδιου δεν αρκεί γα να εξασφαλίσει καλύτερες συνθήκες για την επιτυχή απώλεια βάρους, χρειάζεται επιπλέον το κατοικίδιο αυτό να είναι σκύλος και να βγαίνει βόλτα σε καθημερινή βάση. Το τελευταίο έχει τη μεγαλύτερη σημασία. Σε μελέτη έχει φανεί ότι τα παχύσαρκα πρόσωπα έχασαν αντίστοιχα κιλά, είτε περπατούσαν καθημερινά με το σκύλο τους είτε μόνοι τους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η επίδραση της παρουσίας ενός κατοικίδιου ζώου στη δράση του αυτόνομου νευρικού συστήματος, του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού νεύρου, καθώς και στην καρδιαγγειακή αντίδραση σε στρεσσογόνα ερεθίσματα. Έχει διαπιστωθεί ότι οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων έχουν λιγότερες σφύξεις και μικρότερη αρτηριακή πίεση σε ηρεμία, αντιδρούν με μικρότερη διαταραχή των νεύρων στο στρες και επανέρχονται γρηγορότερα στην αρχική τους κατάσταση μετά τη διακοπή των στρεσσογόνων ερεθισμάτων. Σε μελέτες επί ασθενών μετά από έμφραγμα μυοκαρδίου, έχει καταγραφεί αυξημένη δραστηριότητα του παρασυμπαθητικού και μειωμένη του συμπαθητικού συστήματος, γεγονός που οδηγεί σε μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Τέλος, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις και ευρήματα από μελέτες σε ασθενείς με γνωστή καρδιαγγειακή πάθηση, που υποδηλώνουν ότι η παρουσία ενός κατοικίδιου και κυρίως σκύλου, συνδυάζεται με μείωση του κινδύνου για θάνατο και παράταση της επιβίωσης!
Συμπερασματικά, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι η ιδιοκτησία ενός κατοικίδιου, κυρίως σκύλου, συνδυάζεται με ευεργετική επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα. Βέβαια, λόγω των μεθοδολογικών προβλημάτων που χαρακτηρίζουν την πλειονότητα των αντίστοιχων μελετών, δεν θα ήταν σωστό να υπάρχει επίσημη σύσταση σε ασθενείς με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή πάθηση να υιοθετήσουν ένα κατοικίδιο, προκειμένου να μειώσουν το μελλοντικό τους κίνδυνο. Όμως για τους υγιείς με προδιαθετικούς παράγοντες φαίνεται λογική επιλογή ενός κατοικίδιου με σκοπό τη βελτίωση της λειτουργίας της καρδιάς τους αλλά και της «ψυχής» τους.
Το άρθρο αυτό δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί χωρίς να συμπεριλάβει και την παρακάτω συμβουλή : Η απόφαση να υιοθετήσει κάποιος ένα κατοικίδιο δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να είναι βιαστική και επιπόλαιη. Ένα κατοικίδιο στο σπίτι αποτελεί μεν πηγή χαράς και άλλων ευχάριστων συναισθημάτων αλλά και πηγή υποχρεώσεων και ευθυνών. Η ιδιοκτησία ενός κατοικίδιου συνεπάγεται επιβάρυνση του οικογενειακού προϋπολογισμού με έξοδα για εμβόλια, επισκέψεις στον κτηνίατρο και τροφή. Επίσης, απαιτεί καθημερινά διάθεση αρκετού χρόνου από τον ιδιοκτήτη για την περιποίηση του ζώου, τις βόλτες του, αν πρόκειται για σκύλο, και την εκπαίδευσή του, προκειμένου να μάθει να ζει στο σπίτι χωρίς να κάνει ζημιές. Δημιουργεί δυσκολίες κάθε φορά που ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να λείψει για κάποιο χρονικό διάστημα, ένα σαββατοκύριακο ή για καλοκαιρινές διακοπές. Όλα τα παραπάνω αποτελούν τους λόγους για τους οποίους πολλοί ιδιοκτήτες κατοικίδιων τα εγκαταλείπουν στους δρόμους, όταν έχουν πάρει με επιπόλαιο τρόπο την απόφαση να τα αποκτήσουν και στην συνέχεια διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.
Δεν αρκεί λοιπόν να θέλει κάποιος να αγοράσει ή να υιοθετήσει ένα κατοικίδιο μόνο και μόνο για να προστατεύσει την καρδιά του. Θα πρέπει να είναι πρόθυμος και να τη μοιραστεί ε τον καινούργιο τριχωτό φίλο του!
Πέραν αυτών ένας φίλος μου έχει μελετήσει πολλά ατυχήματα από περιττώματα σκύλων στο πεζοδρόμιο, μεταξύ των οποίων και ενός Καθηγητού Πανεπιστημίου, ο οποίος τραυματίστηκε σοβαρά από πτώση επί του εδάφους. Η έξοδος του σκύλου από το σπίτι απαιτεί και την επιπλέον φροντίδα για γάντια και σακούλα, ώστε να προστατεύεται και η υγεία του κόσμου!