Ο ιός που άλλαξε ακόμα και τη… σχέση μας με τον θάνατο

Η νέα πραγματικότητα μετά τον πρώτο νεκρό στην Κρήτη

 

Η νέα πραγματικότητα μετά τον πρώτο νεκρό στην Κρήτη

Στον χώρο ενός νεκροτομείου συνειδητοποιείς τη συντριβή της ζωής απέναντι στο ν θάνατο… Ουδείς άτρωτος και ανίκητος… Ο θάνατος έχει πολλά πρόσωπα, πολλές αιτίες και μία χαρακτηριστική μυρωδιά… Οι ιατροδικαστές και οι συνεργάτες τους έχουν κάνει, κατά κάποιο τρόπο, ανακωχή μαζί του. Δεν φοβούνται τον θάνατο αλλά τον σέβονται. Τον κοιτούν κατάματα, τον μελετούν, τον κατανοούν, τον ερμηνεύουν… Είναι σαν να υπάρχει μία ιερή συμφωνία ανάμεσά τους… Ο νέος Covid-19 έρχεται να ανατρέψει αυτές τις ισορροπίες και να διαταράξει ακόμα και τις σχέσεις μας με τους νεκρούς. Καθορίζει απόλυτα την τελευταία ανάσα, το τελευταίο “αντίο” αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να προσεγγίζονται πλέον οι σοροί για τη διαδικασία του ενταφιασμού. Πέραν από το καθαρά ανθρώπινο στοιχείο, υπάρχουν και πρακτικά ζητήματα, διαδικασίες και πρωτόκολλα που πρέπει να τηρούνται για την προστασία όλων. Η περίπτωση του 42χρονου Γερμανού καθηγητή, του πρώτου θύματος από κοροναϊό στην Κρήτη, έθεσε άπαντες τετ-α-τετ με τη νέα πραγματικότητα.

Τι απαντά η ιατροδικαστής Έλενα Κρανιώτη

Η «Π» επικοινώνησε με την επίκουρη καθηγήτρια Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, υπεύθυνη του νεκροτομείου στο ΠΑΓΝΗ και επιστημονικά υπεύθυνη της Μονάδας Ιατροδικαστικής, κ. Έλενα Κρανιώτη, την οποία ρωτήσαμε γι’ αυτή τη νέα πραγματικότητα». Ποια είναι ακριβώς η διαδικασία που ακολουθείται και τι θα συμβεί στην απευκταία περίπτωση που υπάρξουν περισσότεροι νεκροί;

Πτωματοσακούλες ερμητικά κλειστές…

Όπως εξηγεί η κ. Κρανιώτη, η νεκροτομή αποφεύγεται καθ’ υπόδειξη του ΕΟΔΥ σε περίπτωση νεκρού λόγω πιθανής, ύποπτης ή επιβεβαιωμένης λοίμωξης από τον κοροναϊό.

«Η σορός ήδη στη ΜΕΘ όπου έχει καταλήξει ο ασθενής τοποθετείται σε δύο πτωματοσακούλες ερμητικά κλειστές, οι οποίες απολυμαίνονται εξωτερικά. Οι πτωματοσακούλες δεν ανοίγονται ποτέ ξανά, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ. Ενημερώνεται τηλεφωνικά το νεκροτομείο για την επικείμενη μεταφορά της σορού. Το προσωπικό του νεκροτομείου λαμβάνοντας όλα τα μέτρα ατομικής προστασίας (ολόσωμες φόρμες, γάντια, FFP3 μάσκες κτλ) παραλαμβάνει τη σορό. Έχει προηγηθεί η ενημέρωση των συγγενών από τους ιατρούς της ΜΕΘ και η επιλογή του γραφείου τελετών από τους οικείους, ώστε την κατά το δυνατόν γρήγορη πραγματοποίηση της ταφής. Σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ, απαγορεύεται κάθε αισθητική παρέμβαση ή ταρίχευση του πτώματος. Σε περιπτώσεις περισσοτέρων θανάτων από τον κοροναϊό, φυλάσσονται οι σοροί προσωρινά και για το δυνατόν ελάχιστο χρονικό διάστημα σε ψυκτικούς θαλάμους. Μετά την παραλαβή της σορού από το γραφείο τελετών, το νεκροτομείο, όπως και οι ψυκτικοί θάλαμοι απολυμαίνονται.

Σε περίπτωση συρροής μεγάλου αριθμού νεκρών στα νεκροτομεία των νοσοκομείων αναφοράς θα υπάρξει πρόβλημα προσωρινής αποθήκευσης των σορών και θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για επιπλέον εξοπλισμό ατομικής προφύλαξης αλλά και για την επίταξη container με ψυκτικούς θαλάμους αν οι υπάρχοντες δεν επαρκούν.

Ερ: Τι κινδύνους εγκυμονεί για το προσωπικό και τη λειτουργία ενός νεκροτομείου η παρατεταμένη παραμονή μίας σορού μολυσμένης από τον ιό; Συμφωνείτε ότι θα πρέπει να υπάρξει μια νομοθετική πράξη που να επιβάλλει το σφράγισμα της σορού και την παραλαβή της για ταφή με συνοπτικές διαδικασίες;

Απ: Ο ιός SARS-CoV-2 είναι ιός RNA που μεταλλάσσεται εύκολα. Η συμπεριφορά του στο νεκρό σώμα δεν είναι γνωστή αλλά είναι γνωστό πως παραμένει σε επιφάνειες για μέρες. Για τον λόγο αυτό πρέπει να λαμβάνονται ειδικές προφυλάξεις κατά τη μεταφορά της σορού όπως αναφέρθηκαν παραπάνω και συνιστάται η γρήγορη ταφή. Σε κάποιες χώρες όπως η Νότιος Αφρική, που μάλιστα δεν έχει ακόμη κανένα νεκρό από τον ιό, έχει ήδη γίνει νομοθετική ρύθμιση ώστε ακόμη και τα ύποπτα/πιθανά COVID-19 περιστατικά να αποτεφρώνονται σε λιγότερο από 24η από τον θάνατο. Είναι προσωπική άποψη αλλά πιστεύω πως επιβάλλεται να υπάρξει νομοθετική πράξη για την επιτάχυνση των διαδικασιών σε COVID-19 θανάτους με γνώμονα τη δημόσια υγεία και την προστασία του προσωπικού των νοσοκομείων αναφοράς.

Ερ: Τι γίνεται στις περιπτώσεις που οι θανόντες είναι ξένοι υπήκοοι και οι οικογένειές τους ζητούν επαναπατρισμό. Ποιος ενημερώνει τους οικείους και ποια είναι η προβλεπόμενη διαδικασία για την έγκριση ταφής;

Απ: Σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ, απαγορεύεται κάθε αισθητική παρέμβαση ή ταρίχευση του πτώματος και ως εκ τούτου κανένας επαναπατρισμός δεν δύναται να πραγματοποιηθεί, καθώς η ταρίχευση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μεταφερθεί με οποιοδήποτε μέσο μία σορός. Το προσωπικό του νεκροτομείου συνεργάζεται και επικοινωνεί με το Προξενείο του αντίστοιχου κράτους, το οποίο στη συνέχεια ενημερώνει την οικογένεια του εκλιπόντος.

Το πιστοποιητικό θανάτου εκδίδεται από τους ιατρούς της ΜΕΘ και κατατίθεται από συγγενείς ή από το εξουσιοδοτημένο γραφείο τελετών στο Ληξιαρχείο προκειμένου να εκδοθεί η άδεια ταφής, η οποία είναι απαραίτητη για να πραγματοποιηθεί η ταφή στο νεκροταφείο τηρώντας ειδικούς κανονισμούς ενταφιασμού.

Ερ: Μετά από κάθε περιστατικό, ακολουθείται διαδικασία απολύμανσης; Πώς προστατεύονται όσοι δουλεύουν και μπαίνουν στον χώρο του νεκροτομείου;

Απ: Μετά από κάθε περιστατικό ακολουθείται διαδικασία απολύμανσης στον χώρο του νεκροτομείου και στους ψυκτικούς θαλάμους.

Απαιτείται η εφαρμογή εξοπλισμού ατομικής προστασίας για το προσωπικό του νεκροτομείου: γάντια, αδιάβροχη ολόσωμη φόρμα, μάσκα FFP3 ή N95, γυαλιά ή ασπίδα προσώπου. Μετά την αφαίρεση του εξοπλισμού ακολουθεί υποχρεωτικά υγιεινή των χεριών.

Η εφαρμογή μέτρων ατομικής προστασίας αφορά αυστηρά και τους υπαλλήλους των γραφείων τελετών που εισέρχονται στο νεκροτομείο για να παραλάβουν τη σορό.

Οι συγγενείς απαγορεύεται αυστηρά να εισέρχονται στο νεκροτομείο. Η επικοινωνία μαζί τους γίνεται μόνο τηλεφωνικά.

Ερ: Σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να γίνει νεκροτομή;

Απ: Θέλω να τονίσω πως με βάση τις πληροφορίες σχετικά με τις διαδικασίες που ακολουθούνται και σε νεκροτομεία άλλων χωρών δεν γίνονται μεταθανάτια screening για τον ιό, οπότε όλα τα περιστατικά θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν δυνητικοί φορείς. Στα παθολογικά περιστατικά και τα γνωστά Covid-19 αποφεύγεται η νεκροτομή. Δεν γίνονται νεκροτομές για να επιβεβαιώσουν θανάτους από τον ιό ούτε φορείς του ιού. Τα ιατροδικαστικά περιστατικά νεκροτομούνται με τις απαραίτητες προφυλάξεις και σε περίπτωση επιβεβαιωμένου COVID-19 ιατροδικαστικού περιστατικού θα γίνει ιατροδικαστική εξέταση με τις προφυλάξεις που προβλέπονται ανάλογα και με τα ερωτήματα της προανάκρισης. Τέτοια περίπτωση δεν έχει προκύψει ακόμη, αλλά αργά ή γρήγορα θα προκύψει. Γενικά κάθε περιστατικό θα πρέπει να αξιολογείται ξεχωριστά από τον Ιατροδικαστή και σε συνεργασία με την προανακριτική και την εισαγγελική αρχή να αποφασίζεται η δράση κατά περίπτωση ανάλογα και με τις δυνατότητες και υποδομές της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας/Εργαστηρίου.

Ανησυχία και στα γραφεία τελετών-Ζητούν παραλαβή των σορών με συνοπτικές διαδικασίες

Η καθυστέρηση για την έγκριση των διαδικαστικών ταφής του άτυχου Andrea (μία ομολογουμένως πρωτόγνωρη διαδικασία) είχε ως αποτέλεσμα να μπλοκάρει η λειτουργία του νεκροτομείου του ΠΑΓΝΗ, αφού αποκλείστηκε κάθε πρόσβαση και κάθε άλλη διαδικασία παραλαβής σορού από γραφεία τελετών. Ο κ. Κώστας Μπουνάκης, ιδιοκτήτης γραφείου τελετών στο Ηράκλειο, υπογράμμισε την ανάγκη να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση ώστε οι θανόντες από κοροναϊό να σφραγίζονται και να παραλαμβάνονται με συνοπτικές διαδικασίες από τα γραφεία τελετών χωρίς να τηρείται το πλαφόν της παρέλευσης του 12ωρου. Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζεται για τις συνθήκες ασφαλείας στο νεκροτομείο του Βενιζελείου Νοσοκομείου που παραπέμπει, όπως σημειώνουν, σε κοντέινερ 10 τ.μ.. «Δεν μπορούν να τηρηθούν εκ των πραγμάτων οι αποστάσεις ασφαλείας. Ο Θεός να βάλει το χέρι του…».

Ο κ. Μπουνάκης υπογράμμισε ότι πλέον και σε περιστατικά θανάτων σε σπίτια λαμβάνουν για την παραλαβή των σορών όλα τα απαραίτητα μέτρα ατομικής υγιεινής και ασφαλείας (γάντια, μάσκες, αντισηπτικά κλπ) για προληπτικούς λόγους.

Πατρίς Ηρακλείου