Όταν η υλική στέρηση έπληξε και την Κρήτη …και τον παιδικό εγκέφαλο

Τρομάζουν οι διαπιστώσεις και οι επιπτώσεις

 

Τρομάζουν οι διαπιστώσεις και οι επιπτώσεις

Η ακραία φτώχεια που σαρώνει ολόκληρο τον πλανήτη μοιάζει με κινούμενη άμμο η οποία καλπάζει χωρίς φραγμούς στον τόπο μας. Ειδικά στην Κρήτη φαίνεται ότι καταρρίπτεται ο αστικός μύθος της ευημερίας, αφού βάσει των επίσημων στοιχείων που υπάρχουν, κατέχει πλέον την τέταρτη θέση στις περιφέρειες της χώρας που ζουν με υλική στέρηση.

Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε. που ανέδειξε σε πρόσφατο άρθρο του στην «Π» ο πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ Μ. Δρεττάκης, από το οποίο προκύπτει μεταξύ άλλων ότι το 17,6 % των Κρητικών έζησε με μεγάλη υλική στέρηση το 2018.

Το γεγονός αυτό θα πρέπει να αντιμετωπισθεί συνδυαστικά με το δεδομένο ότι, ενώ στο νησί τα επίπεδα του παραγόμενου πλούτου είναι υψηλά, καταγράφεται αύξηση των ποσοστών ανθρώπων που ζουν με υλική στέρηση.

Τα δύο αυτά στοιχεία αποτυπώνουν ανάγλυφα από τη μια την υπερσυγκέντρωση του πλούτου και από την άλλη τη φτωχοποίηση όλων και περισσότερων πολιτών. Δηλαδή οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.

Η νέα αυτή πραγματικότητα αλληπεπιδρά σε πολλά επίπεδα, όπως ξεκαθαρίζουν σήμερα στην «Π» ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχοφυσιολογίας Τμήματος Ψυχολογίας κ. Ανδρέας Καστελλάκης, ο οποίος εξηγεί πως η στέρηση υλικών αγαθών επιδρά σε παιδιά και εφήβους, καθώς τείνουν να έχουν χειρότερες επιδόσεις σε πολλούς γνωσιακούς τομείς, όπως τη γλώσσα, παραμέτρους της μνήμης, την προσοχή.

Αντίστοιχα η ψυχολόγος-κοινωνιολόγος, Επιστ. υπεύθυνη του Αυτοτελούς Γραφείου Προστασίας Ανήλικων Θυμάτων «Σπίτι του Παιδιού» Ηρακλείου Μαρία Παναγιωτάκη, αναλύει τις συνθήκες αλλοτρίωσης μέσα στις οποίες μεγαλώνουν τα παιδιά μέσα στο γενικότερο σκηνικό της οικονομικής κρίσης.

Ο πρόεδρος του Συλλόγου Τριτέκνων, κ. Μανόλης Αχλαδιανάκης, περιγράφει τη δραματική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει δεκάδες οικογένειες που ζητούν να υποστηριχθούν επιδοματικά και να ενισχυθούν με τη διανομή τροφίμων, καθώς δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΣΤΕΛΛΑΚΗΣ:
«Σοβαρά τραύματα στον παιδικό εγκέφαλο»

Ο αναπλ. καθηγητής Ψυχοφυσιολογίας Τμήματος Ψυχολογίας Ανδρέας Καστελλάκης αναδεικνύει σήμερα στην «Π» μια εξαιρετικά κρίσιμη παράμετρο της οικονομικής κρίσης και συγκεκριμένα αυτή της στέρησης υλικών αγαθών σε μικρά παιδιά, που, όπως εξηγεί, τείνουν να έχουν χειρότερες επιδόσεις από τους πιο προνομιούχους συνομηλίκους τους σε πολλούς γνωσιακούς τομείς, όπως τη γλώσσα, παραμέτρους της μνήμης, την προσοχή, την ικανότητα αυτορρύθμισης και τη συναισθηματική επεξεργασία…

Ειδικότερα, όπως τονίζει, «τα τελευταία χρόνια με αφορμή ότι η οικονομική κρίση έπληξε και αρκετές “δυτικού τύπου” κοινωνίες, διεξήχθησαν πολλές μελέτες για τη διερεύνηση πτυχών αυτής της κρίσης. Μεταξύ άλλων στη διεθνή βιβλιογραφία εμφανίζονται και μελέτες οι οποίες αξιοποιούν και τη νευροεπιστήμη, για να διερευνήσουν γνωστικές διαφορές μεταξύ παιδιών διαφόρων κοινωνικών τάξεων.

Από τις μελέτες αυτές τεκμαίρεται ότι τα παιδιά και οι έφηβοι που προέρχονται από κοινωνικο-οικονομικές τάξεις που βιώνουν συνθήκες ακραίας ένδειας τείνουν να έχουν χειρότερες επιδόσεις από τους πιο προνομιούχους συνομηλίκους τους σε πολλούς γνωσιακούς τομείς, όπως τη γλώσσα, παραμέτρους της μνήμης, τη προσοχή, την ικανότητα αυτορρύθμισης και τη συναισθηματική επεξεργασία.

Επισημαίνεται δε ο αυξημένος κίνδυνος για σχολική αποτυχία σε αυτούς τους πληθυσμούς. Βεβαίως, το όλο θέμα είναι σύνθετο, καθώς αλληλεπιδρούν πολλές μεταβλητές (βιολογικές, κοινωνικο-πολιτισμικές κ.λπ.) καθώς και η χρονιότητα έκθεσης σε συνθήκες ακραίας οικονομικής ένδειας, οι οποίες, σημειωτέον, είναι μια μορφή έντονου στρες με πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις στον οργανισμό.

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως όσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση σε αυτές τις συνθήκες τόσο μεγαλύτερη είναι η επίπτωση στους παραπάνω γνωσιακούς τομείς. Από μελέτες που έχουν γίνει στις Η.Π.Α. υποδεικνύεται η ανάγκη υιοθέτησης προγραμμάτων πρώιμης παρέμβασης για τη βελτίωση μιας σειράς δεικτών σε αυτές τις κοινωνικές ομάδες, αλλά δεν γνωρίζω σε ποια έκταση και πού ακριβώς έχουν εφαρμοστεί αυτά και σε ποιο βαθμό βελτιώθηκαν οι σχετικοί δείκτες».

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΧΛΑΔΙΑΝΑΚΗΣ
«Το ένα σοκ διαδέχεται το άλλο»

«Τα τελευταία δέκα χρόνια της οικονομικής κρίσης η ελληνική κοινωνία δέχεται το ένα σοκ μετά το άλλο» τονίζει ο πρόεδρος του Συλλόγου Τριτέκνων, κ. Μανόλης Αχλαδιανάκης προσθέτοντας ότι ο κόσμος έπαψε να πιστεύει ότι μπορεί να καλυτερεύσει η ζωή του, αφού πάνω που πάει να σηκώσει κεφάλι δέχεται ένα νέο χτύπημα.

«Είναι ενδεικτικό ότι κάθε φορά που μοιράζουν τρόφιμα για τους πολύ άπορους, με πολύ χαμηλά εισοδηματικά κριτήρια πολίτες, τα τηλέφωνα χτυπούν ασταμάτητα και παίρνουν «φωτιά» από τους τρίτεκνους που ζητούν να υπάρξει αντίστοιχη μέριμνα και γι’ αυτούς. Θα σας δώσω ένα ενδεικτικό παράδειγμα της εξαθλίωσης του κόσμου με τρία νούμερα.

Το 2012 ένας τρίτεκνος και πολύτεκνος, εάν είχε εισόδημα ετήσιο οικογενειακό 27.200 ευρώ, μπορούσε να παίρνει την επισιτιστική βοήθεια. Το 2013 με τα μνημόνια κατέβηκε στο 17.200 ευρώ. Σήμερα έχει κατέβει στο 5.450 ευρώ.

Μια τρίτεκνη οικογένεια είναι φανερό ότι δεν μπορεί να ζήσει με αυτό το εισόδημα, να στείλει τα παιδιά στο σχολείο και να τα σπουδάσει. Εμείς ως Σύλλογος ζητάμε να ενταχθούμε στο πρόγραμμα αυτό και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να ανέβουν τα εισοδηματικά κριτήρια ένταξης σε αυτό το ειδικό καθεστώς».

Ο ίδιος εξηγεί ότι για τον Σύλλογο κορυφαίο πρόβλημα που αναδεικνύεται είναι το γεγονός ότι «υπάρχουν αναρίθμητες οικογένειες που αδυνατούν να στείλουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν. Έχω γίνει δέκτης να μεσολαβήσω με κάθε τρόπο για να βρουν στέγη.

Είναι ακατόρθωτος στόχος για εκατοντάδες οικογένειες να σπουδάσουν τα παιδιά τους σε διαφορετικές πόλεις και αυτό το έχουμε ήδη θέσει σε κορυφαία κυβερνητικά στελέχη ζητώντας να υπάρξει ευελιξία στις πολυμελείς οικογένειες να σπουδάζουν τα παιδιά τους στον τόπο της κατοικίας εφόσον υπάρχουν οι αντίστοιχες σχολές.

Βεβαίως εδώ ανοίγει και ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο που έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα παιδιά κάνουν ένα κάρο σπουδές και αυτό δεν έχει κανένα αντίκρισμα στην αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να φεύγουν στο εξωτερικό…».

ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ
«Ζούμε δικτυωμένοι και όχι μέσα στις κοινωνίες»

Η ψυχολόγος-κοινωνιολόγος, επιστ.υπεύθυνη του Αυτοτελούς Γραφείου Προστασίας Ανήλικων Θυμάτων «Σπίτι του Παιδιού» Ηρακλείου κ. Μαρία Παναγιωτάκη, με αφορμή τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε. που ανέδειξε σε πρόσφατο άρθρο του στην «Π» ο πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ Μ. Δρεττάκης, από το οποίο προκύπτει μεταξύ άλλων ότι το 17,6 % των Κρητικών έζησε με μεγάλη υλική στέρηση το 2018 τονίζει μεταξύ άλλων ότι «η σκληρή γλώσσα των αριθμών πονάει, δεν υπάρχει αμφιβολία.

Υπογραμμίζουν τα νούμερα την υλική στέρηση και για λίγο μας απομακρύνουν από τους εφησυχασμούς και τη βολή μας.

Ποσοστά που σχολιάζονται αρχικά κι έπειτα προστίθενται σε νούμερα που μετρούν ζωές χαμένες στο Αιγαίο, στη συνέχεια μπλέκονται με αριθμούς που αθροίζουν ανάσες πανικοβλημένων ανθρώπων, για να καταλήξουν σε καταγραφές νέων που απελπισμένα γυρεύουν όνειρα και εργασία καθώς και σε υπολογισμούς ανθρώπων τσακισμένων ψυχικά.

Στην Ελλάδα που στερείται ακόμα βασικά και στοιχειώδη υλικά αγαθά, θα σταθώ σε ορισμένες πικρές διαπιστώσεις που αφορούν πρωτίστως τα παιδιά.

Θα αναφερθώ σε έρευνα που δείχνει ό,τι τα σημερινά παιδιά, καθηλωμένα μπροστά σε οθόνες, περνούν λιγότερο χρόνο έξω απ’ ότι οι φυλακισμένοι. Σχέσεις απόμακρες, παιδιά θλιμμένα, χωρίς ψυχική σύνδεση και ουσιαστική επαφή.

Με τους σύγχρονους ρυθμούς ζωής μας αφαιρούμε από τα παιδιά τον ζωτικό χρόνο που τους είναι απαραίτητος για να συγκροτηθούν ψυχικά, να αποκτήσουν αυτογνωσία. Σ’ ένα διαρκές παρόν, χωρίς επεξεργασία, χωρίς αναστοχασμό, χωρίς δημιουργική σκέψη. Τους παρέχουμε εκπαίδευση και όχι μόρφωση και τους σερβίρουμε λουστραρισμένα κούφια όνειρα σ’ ένα σύστημα αγχωτικό, «ψυχοπαθητικό».

Ζούμε δικτυωμένοι και όχι μέσα σε κοινωνίες. Αυτό είναι τεράστιο ζήτημα. Η κοινωνία πραγματώνεται χάρη στην επι-κοινωνία, γνωστό. Κι αυτό που βιώνουμε είναι αντι-κοινωνία. Σκέφτομαι επίσης τα δικαιώματα των παιδιών, «εορτάζαμε» αυτές τις μέρες την Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων τους. Πόσο υποκριτικό!

Το σύστημα παιδικής προστασίας ελλιπές, ενώ τα παιδιά εκτίθενται συχνά σε κακοποιητικά περιβάλλοντα. Η ανηλικότητα σπάνια γίνεται επί της ουσίας σεβαστή. Κατά πόσο λειτουργούμε με άξονα το συμφέρον τους;

Η γνώμη των παιδιών είναι ανύπαρκτη παρά τις επιταγές της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Παιδιού και το ενδιαφέρον μας γι’ αυτά αμφιβάλλω αν είναι πάντα γνήσιο. Ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τα ζητήματα ανηλικότητας ως κοινωνία είναι το μέτρο της κοινωνικής μας ευαισθησίας, του πολιτισμού και της παιδείας μας».

Πατρίς Ηρακλείου