Το 1930 οι Ιταλοί έφτιαξαν στο νησί την πρώτη φάτνη, κατά τα πρότυπα της Νάπολης
Το 1930 οι Ιταλοί έφτιαξαν στο νησί την πρώτη φάτνη, κατά τα πρότυπα της Νάπολης
Ο πατέρας Λουκάς, πάντα πρόθυμος να ανοίξει την εκκλησία του και να μεταδώσει τις γνώσεις του για τις όχι και τόσο γνωστές ιστορίες που συνδέονται με τη Ρόδο, με δέχτηκε και πάλι στην εκκλησία της Santa Maria.
Εδώ, που θα οδηγούν πολλοί δρόμοι τις γιορτινές μέρες αφού πάντα η φάτνη της, αποτελεί εξαιρετική επιλογή για να αισθανθεί κανείς το πνεύμα των Χριστουγέννων. Οι Ιταλοί-και πάλι αυτοί- ήταν οι πρώτοι που έφτιαξαν φάτνη στη Ρόδο, το 1930 κατά τα πρότυπα της Νάπολης που αποτελεί μέχρι σήμερα το κέντρο της φάτνης σ΄ όλο τον κόσμο.
Την ιστορία της φάτνης αυτής και την πορεία των Φραγκισκανών στο νησί της Ρόδου, μου διηγήθηκε ένα απόγευμα που τα λαμπάκια είχαν ανάψει ήδη και η φάτνη περίμενε υπομονετικά τους επισκέπτες της.
Πότε κατασκευάστηκε η πρώτη φάτνη στη Santa Maria και τίνος απόφαση ήταν;
Στη Ρόδο, η φάτνη της Santa Maria της Νίκης, δημιουργήθηκε το 1930 και τα τρία πρώτα χρόνια βρισκόταν μέσα στο ναό. Κάθε χρονιά γινόταν μεγαλύτερη και πλουσιότερη και πλήθος κόσμου την επισκεπτόταν, απ΄ όλο το νησί. Σχεδιαστής της ήταν ο ξακουστός αρχιτέκτονας Armado Bernabiti ο οποίος από το 1927 είχε δημιουργήσει πολλά από τα ωραιότερα κτίρια της περιόδου εκείνης, στη Ρόδο. Με προτροπή του, ο Ιταλός διοικητής Μάριο Λάγκο έδωσε πολλά χρήματα για την αγορά μικρών αγαλμάτων από τη Νάπολη, για το στολισμό της. Η Νάπολη άλλωστε ήταν ανέκαθεν και είναι μέχρι σήμερα το κέντρο της φάτνης σε όλο τον κόσμο.
Στη συνέχεια για τη φάτνη, έγινε δικό της κτήριο!
Το 1934 η φάτνη μεταφέρθηκε σε νέα αίθουσα που δημιουργήθηκε γι’ αυτό το σκοπό, απέναντι ακριβώς, λίγα μέτρα από την εκκλησία της Santa Maria. Από τότε μέχρι σήμερα λειτουργεί και δέχεται το κοινό, όλες τις ημέρες των γιορτών. Έχει επίσης σημασία να πούμε ότι τα πρώτα αγάλματα αναπαριστούσαν και χωρικούς της Ρόδου με τοπικές φορεσιές, ενώ χαρακτηριστική ήταν η φορεσιά της Μπονιάτισσας με την οποία ήταν ντυμένη γυναίκα του νησιού, στο συγκεκριμένο τοπίο.
Την επισκέπτονταν και ντόπιοι, Ροδίτες, ορθόδοξοι;
Την επισκέπτονταν σιγά-σιγά όλο και περισσότεροι Έλληνες ενώ τώρα είναι η μεγάλη πλειοψηφία οι ντόπιοι που έρχονται. Το μηνιαίο περιοδικό της καθολικής εκκλησίας που εκδίδετο στο Ρόδο, έγραφε τότε ότι τη φάτνη επισκεπτόταν κάθε χρόνο και ο Ιταλός διοικητής Μάριο Λάγκο, με την οικογένειά του.
Τα τελευταία χρόνια την ανακαινίσατε τη φάτνη και την ενισχύσατε!
Πράγματι το 2017 έγινε πλήρης ανακαίνιση της φάτνης, διότι με τα χρόνια είχαν προστεθεί κι άλλα αγαλματάκια που μπέρδευαν το σκηνικό ενώ ήταν απαραίτητο πια να φτιαχτεί από την αρχή ο σκελετός της. Για την ανακατασκευή ήρθε σκηνογράφος από το Λονδίνο.
Βλέπω στη φάτνη ότι ανάμεσα στους Φραγκισκανούς, έχετε βάλει και ορθόδοξο παπά!
Η Ρόδος με τους Φραγκισκανούς έχει μία προαιώνια σύνδεση. Το 2019 ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, πηγαίνοντας προς τους Αγίους Τόπους πέρασε από τη Ρόδο, ως μέσο σταθμό. Το 1309 όταν ήρθαν στη Ρόδο οι Ιππότες, ο πάπας έστειλε μαζί και Φραγκισκανούς. Το Τάγμα των Φραγκισκανών ήταν μοναχοί πατέρες, ανάμεσα στους Ιππότες οι οποίοι πέρα από Ιταλοί ήταν και από την Ισπανία, την Αγγλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία.
Εσείς είστε Άγγλος, βέβαια.
Είμαι Άγγλος και έχω έρθει στη Ρόδο από τα Ιεροσόλυμα, απ΄όπου έρχονται από το 1972 όλοι οι Φραγκισκανοί.
Να ακολουθήσουμε την πορεία τους μαθαίνοντας από εσάς περισσότερα; Πότε ήρθαν, γιατί έφυγαν, πότε ξαναήρθαν…
Ο μέγας μάγιστρος D’ Aubusson, έχτισε την πρώτη εκκλησία της Santa Maria της Νίκης μέσα στη συνοικία των Εβραίων. Σήμερα αυτή η εκκλησία δεν υπάρχει. Ο μέγας μάγιστρος Demilly το 1457 έδωσε εντολή στους Φραγκισκανούς, να ζούνε και να κάνουνε προσευχές-λειτουργίες στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου και του Αγίου Μάρκου, οι οποίες δεν υπάρχουν πια και βρίσκονταν μέσα στα τείχη. Το 1480 οι Οθωμανοί πολιόρκησαν το νησί της Ρόδου.
Η Ρόδος αντιστάθηκε και μέσα σ’ αυτή τη μάχη έγινε ένα θαύμα: λέγεται ότι η Παναγία παρουσιάστηκε στο σημείο που οι Οθωμανοί έριξαν τα τείχη κάτω. Το 1526 οι Τούρκοι ήρθαν για δεύτερη φορά, κατέλαβαν τη Ρόδο και τότε οι Ιππότες έπρεπε να φύγουν από το νησί, μαζί και οι Φραγκισκανοί. Οι Φραγκισκανοί αυτοί πήγαν στην Κωνσταντινούπολη και ενώθηκαν με το Τάγμα των Φραγκισκανών που υπάρχει μέχρι σήμερα εκεί. Στη Ρόδο ωστόσο κατοικούσαν ακόμα καθολικοί ενώ καθολικοί ήταν και οι κρατούμενοι, οι σκλάβοι μέσα στις γαλέρες.
Οι Τούρκοι έδιναν την άδεια και τρεις φορές το χρόνο, σε μεγάλες γιορτές, τους επισκέπτονταν οι Φραγκισκανοί που έρχονταν για το σκοπό αυτό στη Ρόδο. Το 1717η Ιερή Ομάδα του Βατικανού, έδωσε εντολή και οι Φραγκισκανοί που είχαν πάει στην Κωνσταντινούπολη, ξαναγύρισαν στη Ρόδο όπου σχηματίστηκε πάλι Ιεραποστολή, το 1717. Μάλιστα ο Γάλλος πρόξενος στη Ρόδο B. Masse, βοήθησε στην εγκατάστασή τους.
Στην αρχή οι Φραγκισκανοί λειτουργούσαν μαζί με τους Ορθόδοξους και τους Αρμένηδες, σε μία μικρή εκκλησία στον Ταξιάρχη, εδώ που υπάρχει μέχρι σήμερα, στην οδό Ηρώων Πολυτεχνείου. Αυτή είναι η εκκλησία όπου βρισκόταν μάλιστα η εικόνα της παναγίας Φανερωμένης, πάνω σε μάρμαρο και είχε βρεθεί το 1693. Τώρα μπορούμε να τη δούμε στην εκκλησία της Santa Maria της Νίκης, στο Νιοχώρι. Από το 1897 η Ιεραποστολή της Ρόδου αρχίζει να μεγαλώνει. Οι Φραγκισκανοί, μέσα σε δύο αιώνες βοήθησαν σε πολέμους, πανούκλες, σεισμούς αντιμετωπίζοντας μαζί με τους Ροδίτες τα προβλήματα.
Πόσοι ήταν οι καθολικοί στη Ρόδο, την περίοδο από την οποία υπάρχουν στοιχεία;
Το 1897 οι Καθολικοί στη Ρόδο ήταν περίπου 400 γι αυτό ο πάπας έστειλε στη Ρόδο και καλόγριες καθολικές, από την Κωνσταντινούπολη. Κατά την Ιταλική περίοδο, οι καθολικοί έφτασαν τους 10.000 μαζί με το στρατό και το 1935 χτίστηκαν πολλές καθολικές εκκλησίες: οκτώ στην πόλη της Ρόδου, δύο στην Κω, μία στην Κάλυμνο και στη Λέρο καθώς και πολλά παρεκκλήσια. Μετά τον πόλεμο έφυγαν οι καλόγριες, αλλά και οι Φραγκισκανοί.
Ο πατέρας Λουκάς, μου ανοίγει τα φώτα να δω τη φάτνη της Santa Maria που και φέτος θα υποδεχτεί μικρούς και μεγάλους. Θα άνοιγε την επομένη το πρωί (χθες) και θα είναι ανοιχτή για τους επισκέπτες της, από τις οκτώ το πρωί έως τις οκτώ το βράδυ, καθημερινά.
Ροδούλα Λουλουδάκη