Η Κρήτη μπαίνει δυναμικά στον χάρτη του διαστήματος!

Η πρόβλεψη κορυφαίου αστροφυσικού

 

Η πρόβλεψη κορυφαίου αστροφυσικού

Η Κρήτη αναμένεται να μπει δυναμικά στον… χάρτη του διαστήματος, χάρη στο εξαιρετικό επιστημονικό προσωπικό που διαθέτει. Όταν η παραπάνω εκτίμηση έρχεται από έναν κορυφαίο αστροφυσικό, τον Ρώσο καθηγητή Rashid Sunyaev, δείχνει ότι μάλλον κάτι καλό γίνεται στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ…

Ο ομότιμος διευθυντής του Ινστιτούτου Max Planck για την Αστροφυσική της Γερμανίας, έδωσε χθες διάλεξη στο ΙΤΕ με θέμα: «Ανακαλύπτοντας θερμό πλάσμα σε μακρινά σμήνη γαλαξιών».

Στον καθηγητή απονεμήθηκε ο τίτλος «Kylafis Lecturer» για τα «Σημαίνοντα Επιτεύγματά του στα πεδία της Θεωρητικής Αστροφυσικής και Κοσμολογίας».

Τιμή για τα 35 χρόνια προσφοράς

Χθες εγκαινιάστηκε ο θεσμός «Διάλεξη Ν. Κυλάφης» από το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του ΙΤΕ, σε αναγνώριση της εξέχουσας 35ετούς επιστημονικής και διοικητικής συνεισφοράς του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενου μέλους ΔΕΠ του ΙΤΕ, κ. Νικόλαου Κυλάφη.

«Χάρη στην προσφορά του, το Ινστιτούτο Αστροφυσικής έγινε πραγματικότητα», σχολίασε χθες ο διευθυντής του ΙΑ-ΙΤΕ, κ. Βασίλης Χαρμανδάρης.

Όπως είπε, η ίδρυση του ινστιτούτου υπήρξε αίτημα χρόνων και η ομάδα αστροφυσικής του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ προσπαθούσε να την πετύχει, όπως και έγινε, με συντονισμένες ενέργειες της διοίκησης του ΙΤΕ αλλά και του πρώην αναπληρωτή υπουργού Έρευνας, κ. Κώστα Φωτάκη, ο οποίος είχε διατελέσει πρόεδρος του ιδρύματος.

«Για να πάμε καλύτερα, πρέπει να δημιουργήσουμε μια παράδοση. Έτσι θέλουμε να αναγνωριστούν και να μείνει το όνομα ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους και την ενέργειά τους εδώ στο Ηράκλειο», είπε.

Για τον επιστήμονα που εγκαινίασε χθες τον θεσμό, σχολίασε πως έχει μία καθοριστική συνεισφορά σε θέματα θεωρητικής αστροφυσικής από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, όταν έκανε το διδακτορικό στη Ρωσία ως σήμερα.

Ο πρόεδρος του ΙΤΕ, κ. Νεκτάριος Ταβερναράκης, τόνισε πως ο κ. Κυλάφης, όπως και ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Γιάννης Παπαμαστοράκης, υπήρξε από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης του Ινστιτούτου Αστροφυσικής.

Στόχος των “Διαλέξεων Κυλάφη” είναι κάθε χρόνο να έρχονται στο Ηράκλειο διακεκριμένοι αστροφυσικοί που θα μιλούν για τις επιστήμες του διαστήματος.

Σημείωσε πως στο ΙΑ-ΙΤΕ εντάχτηκε η ήδη επιτυχημένη ομάδα επιστημόνων αστροφυσικής του Π.Κ. και του ΙΤΕ που έχει στο ενεργητικό της διακρίσεις, όπως χρηματοδοτήσεις από εξαιρετικά ανταγωνιστικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας αλλά και δημοσιεύσεις σε κορυφαία περιοδικά.

«Σήμερα, είμαι πάρα πολύ ευτυχής. Θα πω κάτι που δεν είναι από μετριοφροσύνη αλλά από την ψυχή μου. Τα 35 χρόνια στο Πανεπιστήμιο Κρήτης αισθάνομαι ότι έκανα απλώς το καθήκον μου, προσπάθησα για την αριστεία και την αξιοκρατία, όπως και οι συνάδελφοί μου και σε μεγάλο βαθμό το πετύχαμε», ανέφερε ο κ. Νίκος Κυλάφης.

Πρόσθεσε πως «με τιμούν και αισθάνομαι άβολα, ήταν το καθήκον μου. Πληρωνόμουν όλα αυτά τα χρόνια για να το κάνω».

Σε ερώτηση αν αισθάνθηκε ποτέ ότι το όνειρο της ίδρυσης του Ινστιτούτου Αστροφυσικής δεν θα γίνει πραγματικότητα, απάντησε: «Πέρασε από 40 κύματα. Φτάσαμε στην πηγή πριν από δέκα χρόνια και νερό δεν ήπιαμε.

Ήρθε η κρίση και πίστεψα ότι εγώ μάλλον δεν θα το δω αυτό το ινστιτούτο. Ήταν μεγάλη ευκαιρία για μας το ότι ο κ. Φωτάκης ήταν αναπληρωτής υπουργός Έρευνας. Μας ήξερε, γνώριζε όλη την ιστορία μας, το πίστεψε, ήθελε να το κάνει και ως υπουργός μπόρεσε και το έκανε. Εμείς λέμε ότι ήμασταν τυχεροί, εκείνος λέει ότι το αξίζαμε».

Ο καθηγητής, Rashid Sunyaev, παρουσίασε χθες στο Ηράκλειο τα δεδομένα που προέκυψαν από τις 100 μέρες από την εκτόξευση του γερμανικού δορυφόρου σε ρωσική ρουκέτα. Την περασμένη Πέμπτη, εξάλλου, έγινε σχετική συνέντευξη Τύπου στη Ρωσία με τα πρώτα αποτελέσματα από τον δορυφόρο.

Στη διάλεξή του αναφέρθηκε σε ορισμένα σημεία που η θεωρία είχε αναπτυχθεί από τον κ. Κυλάφη. Τόνισε πως ο ίδιος με τον ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης έχουν μια φιλία που κρατά σχεδόν 40 χρόνια.

Τα επόμενα χρόνια, στην επιστήμη της αστροφυσικής, «θα γίνει μία απεικόνιση ολόκληρου του ουρανού με τον δορυφόρο που θα ανιχνεύει εκατομμύρια πηγές, μαύρες τρύπες, αστέρια νετρονίων και τα πιο μεγάλα αντικείμενα στο σύμπαν, όπως συμπλέγματα γαλαξιών, θα τα δει στις ακτίνες Χ . Αυτά τα δεδομένα θα συλλεχθούν από τον δορυφόρο, θα είναι δημόσια και θα μπορούν να τα δουν όλες οι εθνικότητες. Στην Κρήτη, έχετε τηλεσκόπιο στον Σκίνακα, και θα μπορείτε να τα παρατηρείτε κι εσείς», είπε ο Ρώσος επιστήμονας.

Ο καθηγητής Rashid Sunyaev

Μία από τις σημαντικότερες συνεισφορές του καθηγητή Sunyaev, με εξαιρετική απήχηση, που επηρέασαν σημαντικά την εξέλιξη των επιστημών του Σύμπαντος, ήταν η πρόβλεψη που έκανε το 1970, σε συνεργασία με τον Y. B. Zeldovich, της ύπαρξης «ακουστικών κορυφών» στη μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου, στη «στάχτη» δηλαδή της Μεγάλης Έκρηξης.

Το φαινόμενο αυτό χρησιμοποιείται σήμερα για μετρήσεις της γεωμετρίας του Σύμπαντος με εξαιρετικά μεγάλη ακρίβεια.

Ανακάλυψε ότι τα σμήνη γαλαξιών αφήνουν το «αποτύπωμά» τους στην κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου (ένα φαινόμενο που φέρει το όνομά του και είναι γνωστό ως «Sunyaev-Zeldovich effect»), ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη χρήση αυτών των τεράστιων κοσμικών δομών στην παρατηρησιακή κοσμολογία.

Επίσης, ανέπτυξε θεωρητικά μοντέλα για την προσαύξηση ύλης πάνω σε μαύρες τρύπες, τα οποία χρησιμοποιούνται πλέον ευρύτατα και φέρουν το όνομά του («Shakura-Sunyaev accretion disk models»). Ο καθηγητής Sunyaev είναι μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών και της Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.

Έχει τιμηθεί με πληθώρα διεθνών βραβείων τα οποία, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν το μετάλλιο Dirac, το μετάλλιο Karl Schwarzschild της Γερμανικής Αστρονομικής Εταιρείας, το βραβείο Gruber στην Κοσμολογία, το βραβείο Heinemann της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας, το βραβείο Alexander Friedman της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, καθώς και το Χρυσό Μετάλλιο της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας του Ηνωμένου Βασιλείου.

Κατερίνα Μυλωνά
Πατρίς Ηρακλείου