Αθήνα, 17/1/2014
Εννέα σημεία για συζήτηση υπέρ του περιφερειακού/τοπικού Τύπου
Το συνέδριο για τον τοπικό/περιφερειακό Τύπο αποσκοπεί στην πρόκληση του ενδιαφέροντος των εκπροσώπων της Πολιτείας και των κοινωνικών φορέων γι’ αυτόν. Στην ανάδειξη της αναγκαιότητας για την συνεργασία των φορέων του περιφερειακού Τύπου ώστε να υπερβεί χρόνιες παθογένειες. Στον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας που τον αφορά. Στον σχεδιασμό της νέας εποχής στη μαζική επικοινωνία και τον δημόσιο λόγο.
Στην περίοδο προετοιμασίας και στο ίδιο το συνέδριο διερευνητέα είναι τα πεδία:
1.- Της αναγκαίας όσο και έκτακτης αρωγής στις περιφερειακές επιχειρήσεις Τύπου.
2.- Της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων.
3.- Της αποκατάστασης της αγοράς εργασίας σ’ αυτόν.
4.- Της δια βίου και διαρκούς εκπαίδευσης όλων των συντελεστών του ως την ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για την αναβάθμισή του.
5.- Της ποιότητας, του κόστους και του είδους της παραγωγής.
6.- Της επίλυσης του προβλήματος της διακίνησης/διανομής ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της ελληνικής Επικράτειας και όχι μόνον.
7.- Της καθιέρωσης μόνιμης και διαρκούς μέτρησης των τάσεων στις τοπικές κοινωνίες σε σχέση με τον περιφερειακό Τύπο.
8.- Της ανάδειξης των ειδικών, συγκριτικών του πλεονεκτημάτων με σχέδιο και πρόγραμμα εφαρμογής.
9.- Της αποκατάστασης του συνδικαλιστικού τοπίου.
Αναγκαία αρωγή στις περιφερειακές επιχειρήσεις Τύπου
Μετά την κατάργηση σειράς διατάξεων, που κατέτειναν στην υποστήριξη των τοπικών εφημερίδων μέσω των υποχρεωτικών καταχωρήσεων (ν. 3548/2007), των διαφημίσεων του δημόσιου τομέα (ν. 2328/1995) και άλλοτε των ατελειών, που αναιρέθηκαν με τα μεσοπρόθεσμα, εφαρμοστικά προγράμματα των Μνημονίων, κατέρρευσε ολόκληρο το πλαίσιο χωρίς να αντικατασταθεί. Η άρση του σε συνδυασμό με την ύφεση και την κατάρρευση επίσης της διαφημιστικής αγοράς απειλούν τις εφημερίδες με αφανισμό.
Η αρωγή προς τις επιχειρήσεις του τοπικού/περιφερειακού Τύπου πρέπει να επανέλθει με όρους, που θα αποτρέπουν την αναπαραγωγή πελατειακών και σχέσεων εξάρτησης προς τη Διοίκηση, γενική και τοπική.
Η διεθνής εμπειρία με τη δημιουργία Κεφαλαίου για τον Τύπο (π.χ. Ολλανδία) μπορεί να αξιοποιηθεί ενώ ζητείται ειδικό πρόγραμμα τραπεζικής χρηματοδότησης με την εγγυοδοσία του Δημοσίου.
Εκτάκτως είναι δυνατόν να υπάρξει αρωγή προς τις περιφερειακές εφημερίδες με την εφαρμογή πολιτικών, με τις οποίες θα ενθαρρύνεται η διάδοση/κυκλοφορία τους στις νέες ηλικίες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, δημόσιες υπηρεσίες κα
Με την αναθεώρηση του ν.3548/2007 να απεμπλακεί η υποχρέωση των φορέων της διοίκησης να ανακοινώνουν δημοσίως και διαφανώς από την υποστήριξη του Τύπου. Είναι άλλο πράγμα η επιβεβλημένη αρωγή στον Τύπο και άλλο η υποχρέωση των φορέων της δημοκρατικής Πολιτείας να ανακοινώνουν. Έτσι ενώ επιβάλλεται να καθιερωθεί και να διευρυνθεί αντικειμενικά η υποχρέωση των φορέων της Πολιτείας και της Διοίκησης αλλά σε πλείστες όσες περιπτώσεις και της ιδιωτικής δραστηριότητας (σ.σ. ισολογισμοί ΑΕ και ΕΠΕ), να ανακοινώνουν, το σύστημα αρωγής και υποστήριξης των τοπικών/περιφερειακών επιχειρήσεων Τύπου θα προκύψει ως το αποτέλεσμα δημοκρατικής, αξιόπιστης και δίκαιης συγκρότησης Κεφαλαίου για τον Τύπο.
Όσον αφορά στις καταχωρήσεις να πάψουν τα δυο μέτρα και δυο σταθμά για κέντρο και περιφέρεια. Στην κατεύθυνση αυτή να προβλέπεται η κατηγοριοποίηση των εφημερίδων με ρήτρα απασχόλησης και κυκλοφορίας/αναγνωσιμότητας. Με την ειδική, ρητή πρόνοια υπέρ των αντικειμενικά μειονεκτικών εφημερίδων, οι οποίες μπορεί και να χρηματοδοτούνται απ’ ευθείας, ζητείται η προστασία του αντικειμενικά, μικρού και μειονεκτικού μεγέθους (π.χ. νησιωτικότητα, δυσπρόσιτες περιοχές, χαμηλή πληθυσμιακή συγκέντρωση).
Ειδικά, θεσμικού χαρακτήρα κίνητρα για τις συγχωνεύσεις επιχειρήσεων Τύπου θα συνέβαλαν στην καλύτερη οργάνωση του χώρου και την εξέλιξη των εφημερίδων και έτσι και στη δημιουργία περιφερειακών (σ.σ. με την υφιστάμενη πλέον διοικητική έννοια) τίτλων.
Η εφαρμογή των οικείων νόμων να παρακολουθείται από όργανα με τη συμμετοχή των εκπροσώπων των φορέων του Τύπου.
Η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων
Η θεμελιώδης αυτή υπόθεση συνδέεται τόσο με την ποιότητα της δημοσιογραφικής δουλειάς όσο και με την αποκατάσταση της αξιοπιστίας του δημοσίου λόγου. Με όρους οικονομίας, μπορεί να συμβάλει στην επαναφορά του συλλογικού πλαισίου εργασίας εφόσον αποκατασταθεί η αξία/τιμή της υπηρεσίας ενημέρωσης/διαμεσολάβησης που διατίθεται στην αγορά ως ύλη. Σήμερα που αποτελεί καθεστώς η λεηλασία της δημοσιογραφικής δουλειάς, ιδιαιτέρως στην ελληνική περιφέρεια, η ανάγκη να προστατεύεται το «προϊόν» της αποτελεί την προϋπόθεση για την αναβάθμιση κι έτσι τη σωτηρία των τοπικών φύλλων. Στην κατεύθυνση αυτή εκτός των απαιτούμενων μέτρων εκσυγχρονισμού της υφιστάμενης νομοθεσίας, ο ΣΗΠΕ καταθέτει και την πρόταση οργάνωσης Πρακτορείου Ειδήσεων που να περιλαμβάνει την δραστηριότητα του περιφερειακού Τύπου έτσι ώστε να «πάρει» τιμή κάθε «μονάδα» δημοσιογραφικής υπηρεσίας υπό οποιαδήποτε μορφή, κειμένου, εικόνας και ήχου, παραπέμποντας σε ένα νέο μοντέλο για τη μαζική επικοινωνία στη χώρα μας.
Η επαγγελματική ιδιότητα, οι ΣΣΕ, η διαρκής εκπαίδευση
Η προβλεπόμενη από τον ν.3548/2007 ρήτρα απασχόλησης για την υπαγωγή των εφημερίδων στην ετησίως εκδιδόμενη υπουργική απόφαση υποχρεώνει και αυτή στην αναζήτηση του περιεχομένου της δημοσιογραφικής δουλειάς κι έτσι της ιδιότητας εργαζομένου/εργασίας. Η αναγκαιότητα της πιστοποίησης της προβάλλει πανταχόθεν ως απαίτηση εγκυρότητας, ποιότητας, εντέλει προστιθέμενης αξίας για την εμπορική αξιοποίηση της από την επιχείρηση Τύπου κι όχι βεβαίως ως προσχηματική κατάσταση για τη συμμετοχή της στη νομή της όποιας δαπάνης δημοσιότητας της διοίκησης, κεντρικής και τοπικής.
Η καθιέρωση διαδικασίας πιστοποίησης της δημοσιογραφικής ιδιότητας ως το προϊόν διαρκούς και δια βίου μάθησης, είναι υποχρέωση της δημοκρατικής Πολιτείας και ως τέτοια πρέπει να υλοποιηθεί.
Αναγκαίο βήμα η συγκέντρωση όλων των σήμερα διατιθέμενων πόρων για την εκπαίδευση και την επιμόρφωση, η συνεργασία των οικείων πανεπιστημιακών τμημάτων για την εκπόνηση του προγράμματος, η θεσμική αποτύπωση της διαδικασίας και η σύνδεση της με την ρήτρα απασχόλησης και η ανάθεση της παρακολούθησης της εφαρμογής σε όργανο με τη συμμετοχή των εκπροσώπων της Πολιτείας, της Εκπαίδευσης των φορέων του Τύπου και των ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων των Ινστιτούτων Επαρχιακού Τύπου και της ΕΣΗΕΑ.
Χωρίς να υποτιμάται ο ταξικός χαρακτήρας της διαπραγμάτευσης των ΣΣΕ εντούτοις η καθιέρωση μιας τέτοιας πραγματικότητας θα μπορούσε να συμβάλει στην ακριβέστερη απεικόνιση ιδιοτήτων και υπηρεσιών και έτσι να αποδίδεται η τιμή τους στην αγορά εργασίας.
Παραγωγή, εκτύπωση
Της αξιοποίησης και εδώ της ψηφιακής τεχνολογίας να προηγηθεί η χωροταξική αποτύπωση των τουλάχιστον μεγάλων για τα ελληνικά δεδομένα εκτυπωτικών μονάδων. Τυχόν αλλαγές στη νομοθεσία, που θα αφορούν στο είδος, την ποιότητα και την ποσότητα των ημερησίως παραγομένων φύλλων, να προκύψουν ως το αποτέλεσμα της ικανοποίησης κριτηρίων βιωσιμότητας επιχειρήσεων Τύπου και πιεστηρίων (και όπου δεν ταυτίζονται αυτές) με σταθερότυπους, που παραπέμπουν στο νέο μοντέλο για τον περιφερειακό Τύπο.
Διακίνηση, διανομή, logistics
Η υποχώρηση των ΕΛΤΑ ως το αποτέλεσμα της διακοπής της επιδότησής τους για τη διανομή του Τύπου, σε πλείστες όσες περιπτώσεις ανέστειλε την αποστολή, διακίνηση, διανομή των εφημερίδων στο μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής Επικράτειας και στο Εξωτερικό. Κι ενώ το σύστημα, που προϋπήρχε δεν ήταν ιδιαιτέρως αποτελεσματικό, πόρρω απείχε των αντιστοίχων ταχυδρομικών Υπηρεσιών σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, προφανώς η δραματική περιστολή του σε συνδυασμό με τις εγγενείς αδυναμίες των Ταχυδρομείων επιδείνωσαν την κατάσταση.
Σήμερα απαιτείται η εκπόνηση σχεδίου διανομής του τοπικού Τύπου σε εθνική κλίμακα με ζητούμενο την αποκατάσταση της δυνατότητας να φθάνει η εφημερίδα παντού. Το σύστημα διανομής μπορεί να ικανοποιήσει όρους υγιούς ανταγωνισμού αλλά και προστασίας του αντικειμενικά μειονεκτικού ενώ και η πρόσβαση/συμμετοχή σ’ αυτό μπορεί επίσης να επιβαρύνεται με ρήτρα απασχόλησης για τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις και με τις προϋποθέσεις που θα προβλέπονται με την κατηγοριοποίηση των επιχειρήσεων Τύπου.
Οι εναπομείνασες, εταιρείες logistics στο χώρο του Τύπου, λόγω της σύνθεσής τους, μπορεί κατά τόπους και κατά περίπτωση να εξυπηρετούν και τις τοπικές επιχειρήσεις, συμβάλουν όμως και στη διατήρηση της εγγενούς ανισότητας στο σύστημα της διακίνησης της έντυπης, μαζικής επικοινωνίας στη χώρα ανάμεσα στις «αθηναϊκές» και τις άλλες εφημερίδες.
Οι μετρήσεις
Μένοντας εκτός της διαδικασίας των μετρήσεων ο περιφερειακός Τύπος, εξαιρείται της αγοράς. Πρόκειται για τη δεύτερη (σ.σ. ή μήπως την πρώτη;) στρατηγικού χαρακτήρα αδυναμία του (η άλλη αφορά στις ελλείψεις του συστήματος διακίνησης), που τον καθιστούν ευάλωτο στον ανταγωνισμό του με τις «αθηναϊκές» εφημερίδες.
Η ανάγκη αξιόπιστου συστήματος μετρήσεων μεγεθών και τάσεων δεν αφορά αποκλειστικά και μόνον στον απαραίτητο εξορθολογισμό της διαφημιστικής αγοράς αλλά στην ανάγκη μόνιμης και διαρκούς συγκέντρωσης της πληροφορίας στην προοπτική της αποκατάστασης του τοπίου μαζικής επικοινωνίας, της ευκταίας, νέας ισορροπίας ανάμεσα σε κέντρο και περιφέρεια.
Το γεγονός ότι την ανάγκη αυτή την αναγνώρισε στα μέσα της δεκαετίας του 2000 το τότε υπουργείο Τύπου, δυναμώνει το επιχείρημα για την αναπόδραστη ανάγκη επαναφοράς και καθιέρωσης συστήματος μετρήσεων σε εθνική κλίμακα.
Το διαδίκτυο
Ο χώρος του διαδικτύου σε πολλές περιπτώσεις συγχέεται με τις επιχειρήσεις ΜΜΕ και του αποδίδεται έτσι η δυνατότητα υποκατάστασής τους, γεγονός που συντηρεί αθέμιτες καταστάσεις, συμβάλλοντας τελικώς στην διαμόρφωση του τοπίου των ΜΜΕ με την εκμετάλλευση της ολιγωρίας Διοίκησης και Βουλής.
Οι επιχειρήσεις Τύπου είτε λειτουργούν στο διαδίκτυο είτε όχι θα πρέπει να έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις και να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα. Μπορεί η δημοσιογραφία σωστά να θεωρείται ανοικτό επάγγελμα τούτο δεν σημαίνει ότι αναιρείται και περιττεύει σήμερα λόγω της σύγχρονης τεχνολογίας μετάδοσης των ειδήσεων ενώ βεβαίως δεν μπορεί «αυτονόητα» να υποκαθίσταται από τον οποιοδήποτε κάνει χρήση του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης στο διαδίκτυο και αλλού.
Σ’ αυτή την παρεξήγηση, που δεν είναι και τόσο άδολη, συνέβαλαν και οι ρυθμίσεις εκείνες που απέδωσαν στην υποχρεωτική δημοσιοποίηση στοιχείων και ανακοινώσεων στην εταιρική, διαδικτυακή σελίδα την ίδια αξία με εκείνη της δημοσίευσης στα αναγνωρισμένα ΜΜΕ και τον Τύπο. Ακόμα και με την πιο φιλελεύθερη προσέγγιση του θέματος δύσκολα μπορεί να ταυτιστεί ο «πίνακας ανακοινώσεων», συμβατικός ή ψηφιακός, του υπόχρεου για λόγους διαφάνειας και ισονομίας να ανακοινώνει, με τις σελίδες και τον «χώρο» του Τύπου και των ΜΜΕ.
Η ανάδειξη του χώρου του διαδικτύου συχνά σε πεδίο λεηλασίας των πνευματικών υπηρεσιών και προϊόντων, άρα καταστρατήγησης δικαιωμάτων, αλλοίωσης της πραγματικότητας και υπονόμευσης της αγοράς εργασίας και των ΣΣΕ, αποκαλύπτει την ανάγκη να ισχύσουν σε όλη τη σφαίρα της δημόσιας επικοινωνίας οι ίδιες αρχές και όπου απαιτείται να υπάρχουν, οι ίδιοι κανόνες.
Στις αναπόφευκτες και επικείμενες ρυθμίσεις της Πολιτείας για την ανάπτυξη της επικοινωνιακής/δημοσιογραφικής δραστηριότητας στο Διαδίκτυο, οι υφιστάμενες (και σε αρκετές περιπτώσεις ιστορικές) επιχειρήσεις Τύπου να εγγράψουν προνομιακό δικαίωμα στην προοπτική της αποκατάστασης των επαγγελματικών κανόνων μαζικής επικοινωνίας και βεβαίως της αγοράς εργασίας αλλά και των εμπορικών πράξεων σ’ αυτό.
Τα ειδικά πλεονεκτήματα του τοπικού Τύπου
Εκτός της αντικειμενικής εγγύτητας στον μικροχώρο της ελληνικής περιφέρειας, αξίας επικοινωνιακά ανεκτίμητης, η λειτουργία των περιφερειακών επιχειρήσεων Τύπου στις μεθοριακές περιοχές της χώρας με την υποχρεωτικώς επικοινωνιακή διαδραστικότητα με τις όμορες χώρες συνιστά πλεονέκτημα μεγάλης ανθρωπιστικής, πολιτικής, οικονομικής αξίας.
Αυτή η υπόθεση, όπως συχνά έχει αποδειχθεί σε πλείστες όσες περιπτώσεις και στα τέσσερα σημεία της ελληνικής Επικράτειας, υπηρετείται από τον τοπικό Τύπο καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Πρόκειται για κατάσταση εκτιμητέα, ξεχωριστό τεκμήριο στην ανάγκη οργανωμένης προσπάθειας για την σωτηρία του τοπικού Τύπου κι έτσι θετικής αποτίμησης εν τοις πράγμασι της ανέκαθεν και σήμερα συμβολής του στην ανάπτυξη σχέσεων με τους γειτονικούς λαούς, την προώθηση της κατανόησης της ειρήνης κα.
Ευλόγως συμπεραίνεται επίσης ότι εφόσον ο υδροκεφαλισμός του ελληνικού σχηματισμού θεωρείται απ’ όλους, ελληνικώς ιδιότυπος παράγοντας υπερσυσσώρευσης, στρέβλωσης και αναποτελεσματικότητας, η αντίθετη κατεύθυνση δεν μπορεί παρά να αναδεικνύει τις δυνατότητες της ελληνικής περιφέρειας, να ενισχύει την κοινωνική, πολιτική, οικονομική δραστηριότητα κι αναπόδραστα τη μαζική επικοινωνία εκεί.
Το συνδικαλιστικό τοπίο
Με την ύπαρξη σήμερα πλέον των τεσσάρων συνδικαλιστικών φορέων, που αναφέρονται στον τοπικό/περιφερειακό Τύπο, περιγράφεται ένα κονιορτοποιημένο τοπίο χρηματοδοτούμενο κατά βάση από τους πόρους του αγγελιοσήμου. Αυτό το πλαίσιο συνδικαλιστικής έκφρασης και δράσης, μέχρι ώρας, κατά κανόνα αναπαράγει το προβληματικό μοντέλο στη μαζική επικοινωνία της χώρας μας, αποδέχεται τον αθηναϊκό υδροκεφαλισμό, συντηρεί ως σχεδόν αποκλειστική δραστηριότητα την επιβεβαίωση των υφιστάμενων σχέσεων ανάμεσα στις επιχειρήσεις και τη Διοίκηση. Και μόνο λόγω της συγκρότησής του είναι προφανής η αδυναμία να υπηρετήσει την αναγκαία εκ βάθρων ανασυγκρότηση για την αλλαγή προτύπων.
Να ξεμπερδέψουμε το κουβάρι της παράδοσης μιας τέτοιας συνδικαλιστικής συμπεριφοράς με τη νομοθεσία που την επιβάλλει, παραμένοντας αναχρονιστική και επιλήψιμη, αντανακλώντας τις ανάγκες και τον πολιτισμό προηγούμενων εποχών και ιστορικών συγκυριών. Να ενώσουμε τον κλάδο δραστηριοποιώντας τον. Να τον δραστηριοποιήσουμε ενώνοντάς τον!
Κανείς δεν έχει την ψευδαίσθηση πως μια μεταρρύθμιση με αυτά τα χαρακτηριστικά θα είναι «περίπατος σε κόκκινο χαλί» εφόσον τα εδραιωμένα συμφέροντα της υφιστάμενης κατάστασης, θερμοκήπιο κρίσεων και λογής, λογής ανωμαλιών, δεν την επιθυμούν. Κι εδώ είναι που το επίδικο υπερβαίνει τις κλαδικές αξιώσεις και γίνεται ζήτημα της πολιτικής βούλησης/αναμέτρησης.
Για το ΔΣ
Ο Πρόεδρος Ο Γ. Γραμματέας
Β. Αθανασίου Γ. Κατσαΐτης
